Aioli

Aioli to klasyczny sos pochodzący z kuchni śródziemnomorskiej, szczególnie popularny w Hiszpanii i południowej Francji. W 100 g produktu znajduje się 345 kcal, co czyni go dość kalorycznym dodatkiem do potraw. Aioli składa się niemal wyłącznie z tłuszczu (36 g na 100 g), przy czym większość stanowią wartościowe tłuszcze nienasycone pochodzące z oliwy z oliwek. Zawartość tłuszczów nasyconych jest stosunkowo niska (3,1 g na 100 g). Sos nie zawiera węglowodanów, cukrów, błonnika ani znaczących ilości białka. Historia aioli sięga czasów starożytnego Rzymu, gdzie przygotowywano emulsję z czosnku i oliwy. Nazwa pochodzi od prowansalskiego "ai" (czosnek) i "oli" (oliwa). Tradycyjnie aioli przygotowuje się ręcznie, ucierając czosnek w moździerzu i stopniowo dodając oliwę z oliwek, aż do uzyskania kremowej konsystencji. Współczesne wersje często zawierają również żółtka jaj, co zbliża aioli do majonezu z dodatkiem czosnku. Z perspektywy dietetycznej, aioli, mimo wysokiej kaloryczności, ma kilka wartościowych cech. Oliwa z oliwek, będąca podstawą sosu, zawiera jednonienasycone kwasy tłuszczowe, które mogą przyczyniać się do obniżenia poziomu "złego" cholesterolu LDL przy jednoczesnym zachowaniu poziomu "dobrego" cholesterolu HDL. Czosnek, drugi kluczowy składnik, zawiera allicynę - związek o właściwościach przeciwbakteryjnych, przeciwwirusowych i przeciwgrzybiczych. Dla osób na diecie ketogenicznej, aioli może stanowić wartościowe źródło tłuszczu, nie dostarczając przy tym węglowodanów. Jest również bezglutenowy i nie zawiera laktozy, co czyni go odpowiednim dla osób z tymi nietolerancjami. Warto jednak zaznaczyć, że nie jest to produkt wegański (choć jest oznaczony jako wegetariański), ponieważ tradycyjnie zawiera żółtka jaj. Ze względu na wysoką zawartość tłuszczu i kalorii, dietetycy zalecają umiar w spożywaniu aioli. Najlepiej traktować go jako dodatek smakowy, używany w niewielkich ilościach. Można również przygotować zdrowszą wersję sosu, zwiększając proporcję czosnku do oliwy lub zastępując część oliwy jogurtem greckim, co zmniejszy kaloryczność przy zachowaniu kremowej konsystencji. Aioli najlepiej komponuje się z owocami morza, grillowanymi warzywami, pieczywem pełnoziarnistym czy jako składnik marynat do mięs.