cząber

Cząber (Satureja hortensis) to aromatyczne zioło przyprawowe o intensywnym, lekko pieprznym i korzennym smaku, z nutą mięty i tymianku. Jest powszechnie stosowany w kuchni śródziemnomorskiej, szczególnie w daniach z roślin strączkowych, mięs i warzyw. Z perspektywy wartości odżywczych, suszony cząber jest zaskakująco kaloryczny jak na zioło - 100g produktu dostarcza 272 kcal, choć w praktyce używa się go w niewielkich ilościach (typowa porcja to około 8g, co daje 21,76 kcal). Zawartość węglowodanów w cząbrze wynosi 68,73g na 100g (5,4984g w porcji 8g), przy czym dokładne dane o zawartości cukrów prostych nie są dostępne. Pod względem zawartości białka, cząber dostarcza 6,73g na 100g (0,5384g w porcji 8g), co jest wartością umiarkowaną. Zawartość tłuszczu wynosi 5,91g na 100g (0,4728g w porcji 8g), przy czym dane o zawartości tłuszczów nasyconych nie są precyzyjnie określone. Cząber wyróżnia się wyjątkowo wysoką zawartością błonnika pokarmowego - aż 45,7g na 100g (3,656g w porcji 8g), co stanowi ponad 15% dziennego zapotrzebowania na ten składnik nawet przy niewielkiej porcji. Błonnik wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego, wspiera perystaltykę jelit i może przyczyniać się do obniżenia poziomu cholesterolu we krwi. Cząber zawiera liczne związki bioaktywne, w tym olejki eteryczne (głównie karwakrol i tymol), które wykazują właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwzapalne. Badania sugerują, że ekstrakty z cząbru mogą hamować wzrost różnych patogenów, w tym bakterii odpowiedzialnych za zatrucia pokarmowe. Z tego powodu cząber był tradycyjnie używany jako naturalny konserwant żywności, szczególnie w okresach przed wynalezieniem lodówek. Zioło to jest również źródłem przeciwutleniaczy, w tym flawonoidów i kwasów fenolowych, które pomagają neutralizować wolne rodniki i mogą przyczyniać się do ochrony komórek przed stresem oksydacyjnym. Cząber zawiera również witaminy (A, C, niektóre z grupy B) oraz minerały (wapń, żelazo, magnez, mangan, potas, cynk), choć ze względu na małe ilości spożywanego zioła, ich wkład w codzienną dietę jest ograniczony. W medycynie ludowej cząber był stosowany przy dolegliwościach trawiennych, wzdęciach, biegunkach, a także jako środek wykrztuśny przy przeziębieniach i infekcjach górnych dróg oddechowych. Współczesne badania potwierdzają niektóre z tych tradycyjnych zastosowań, wskazując na potencjalne właściwości spazmolityczne (rozkurczające) cząbru, które mogą łagodzić skurcze jelit i wspierać trawienie. Z perspektywy diet specjalnych, cząber jest produktem wegańskim, naturalnie bezglutenowym i bezlaktozowym, co czyni go odpowiednim dla osób z celiakią, nietolerancją glutenu czy laktozy oraz dla osób na diecie roślinnej. W kuchni cząber doskonale komponuje się z potrawami z fasoli, grochu i innych roślin strączkowych, nie tylko wzbogacając ich smak, ale także potencjalnie zmniejszając problemy trawienne (wzdęcia) często związane z tymi produktami. Jest również popularnym dodatkiem do potraw mięsnych, szczególnie wieprzowiny, drobiu i dziczyzny, a także do marynat, sosów i zup. W podsumowaniu, cząber to aromatyczne zioło o bogatym profilu smakowym i licznych potencjalnych korzyściach zdrowotnych, które może stanowić wartościowy dodatek do zbilansowanej diety, wzbogacając smak potraw i potencjalnie wspierając trawienie oraz ogólne zdrowie.