ksylitol

Ksylitol, znany również jako cukier brzozowy, to naturalny słodzik, który zyskuje na popularności jako zdrowsza alternatywa dla tradycyjnego cukru. Jest to alkohol cukrowy (poliol) występujący naturalnie w niewielkich ilościach w owocach, warzywach, a także w korze niektórych drzew, szczególnie brzozy – stąd jego potoczna nazwa. W przemyśle spożywczym ksylitol produkowany jest głównie z kukurydzy i brzozowych odpadków drzewnych. Z perspektywy dietetycznej, ksylitol prezentuje szereg interesujących właściwości. Przede wszystkim, dostarcza mniej kalorii niż tradycyjny cukier – 240 kcal na 100 gramów, w porównaniu do 400 kcal w przypadku sacharozy. Ta różnica o 40% czyni go atrakcyjnym wyborem dla osób kontrolujących spożycie kalorii. Jednocześnie ksylitol zachowuje słodkość porównywalną do cukru stołowego, co sprawia, że stanowi on jego wierny zamiennik w proporcji 1:1 w większości przepisów kulinarnych. Ksylitol składa się niemal wyłącznie z węglowodanów – 99,8 grama na 100 gramów produktu. Jednak w przeciwieństwie do zwykłego cukru, ksylitol charakteryzuje się bardzo niskim indeksem glikemicznym (IG około 7-13, w porównaniu do 65-70 dla sacharozy). Ta cecha ma kluczowe znaczenie dla osób z cukrzycą, insulinoopornością czy zespołem metabolicznym, ponieważ spożycie ksylitolu powoduje znacznie mniejszy wzrost poziomu glukozy we krwi i mniejsze wyrzuty insuliny. Dzięki temu ksylitol jest uznawany za jeden z najbezpieczniejszych słodzików dla diabetyków. Ksylitol nie zawiera tłuszczu, białka ani błonnika, co czyni go produktem o bardzo prostym profilu odżywczym, skupionym wyłącznie na dostarczaniu węglowodanów. Jest to produkt wegański (oznaczenie 1), bezglutenowy (oznaczenie 0) i bezlaktozowy (oznaczenie 0), co czyni go odpowiednim dla osób o różnych preferencjach dietetycznych i ograniczeniach zdrowotnych. Najbardziej wyróżniającą cechą ksylitolu, poza jego właściwościami słodzącymi i niskim indeksem glikemicznym, są jego potwierdzone naukowo właściwości przeciwpróchnicze. W przeciwieństwie do cukru, ksylitol nie jest fermentowany przez bakterie jamy ustnej, które powodują próchnicę. Co więcej, badania wykazały, że ksylitol aktywnie hamuje wzrost Streptococcus mutans – głównej bakterii odpowiedzialnej za powstawanie ubytków. Regularne spożywanie ksylitolu, szczególnie w postaci gum do żucia, może redukować ilość płytki nazębnej, wzmacniać proces remineralizacji szkliwa i zmniejszać ryzyko próchnicy nawet o 80%. Z punktu widzenia metabolizmu, ksylitol jest powoli i tylko częściowo wchłaniany w jelicie cienkim. Ta niepełna absorpcja może prowadzić do efektów ubocznych przy nadmiernym spożyciu, takich jak wzdęcia, gazy czy efekt przeczyszczający. Z tego powodu zaleca się rozpoczynanie przygody z ksylitolem od małych ilości, stopniowo przyzwyczajając organizm do tego słodzika. Dla większości osób bezpieczna dzienna dawka ksylitolu to około 30-40 gramów, rozłożonych na kilka porcji w ciągu dnia.