Kartacz z mięsem

Kartacz z mięsem to tradycyjne danie kuchni podlaskiej i litewskiej, znane również jako cepelinai. Jest to potrawa o umiarkowanej kaloryczności – 152 kcal w 100g, co czyni ją stosunkowo lekkim daniem w porównaniu do innych potraw mącznych. Typowa porcja o wadze 85g dostarcza 129 kcal, co stanowi około 6,5% dziennego zapotrzebowania energetycznego osoby dorosłej na diecie 2000 kcal. Charakteryzuje się średnią zawartością węglowodanów – 28,2g na 100g (24g w porcji 85g), co wynika z użycia ziemniaków jako głównego składnika. Węglowodany te są głównie złożone, co sprawia, że energia z nich jest uwalniana stopniowo i daje długotrwałe uczucie sytości. Zawartość białka wynosi 4,8g na 100g (4,1g w porcji 85g), co stanowi umiarkowany wkład w dzienne zapotrzebowanie na ten składnik. Białko pochodzi zarówno z ziemniaków, jak i z nadzienia mięsnego, które tradycyjnie przygotowywane jest z mięsa wieprzowego lub wołowego. Zawartość tłuszczu jest stosunkowo niska i wynosi 2,2g na 100g (1,9g w porcji 85g), co jest wartością korzystną dla osób dbających o linię. Wartość ta może się jednak różnić w zależności od przepisu i rodzaju użytego mięsa do nadzienia. Kartacze są przygotowywane z tartych surowych i gotowanych ziemniaków, które są źródłem potasu wspierającego prawidłowe ciśnienie krwi i funkcje mięśni. Zawierają również witaminę C, która wspiera układ odpornościowy i pomaga w absorpcji żelaza z diety. Mięsne nadzienie kartaczy, szczególnie jeśli jest to wołowina, dostarcza żelaza hemowego, które jest lepiej przyswajalne przez organizm niż żelazo niehemowe pochodzące z roślin. Żelazo jest niezbędne do produkcji hemoglobiny i transportu tlenu w organizmie. W zależności od przepisu, kartacze mogą zawierać również cebulę, która jest źródłem związków siarki o właściwościach przeciwbakteryjnych i przeciwzapalnych. Mogą być podawane z różnymi dodatkami, w tym ze skwarkami, które zwiększają zawartość tłuszczu i kalorii w daniu, ale również wzbogacają je o witaminę D i niektóre witaminy z grupy B. Tradycyjnie kartacze zawierają gluten, który pochodzi z ewentualnego dodatku mąki pszennej lub żytniej do ciasta ziemniaczanego. Osoby z celiakią lub nietolerancją glutenu powinny upewnić się, czy konkretny przepis nie zawiera składników glutenowych. Ze względu na zawartość mięsa, nie są odpowiednie dla osób na diecie wegańskiej i wegetariańskiej, chociaż istnieją wersje z alternatywnymi nadzieniami, np. z grzybami, które mogą być spożywane przez wegetarian. Kartacze są tradycyjnie podawane jako danie główne, często z dodatkiem skwarek, śmietany lub sosu grzybowego, co zwiększa ich wartość kaloryczną, ale również wzbogaca smak i wartości odżywcze.